Giriş

20 Haziran 2025 Cumhurbaşkanlığı genelgesiyle Türkiye’deki kamu ve özel sektör kuruluşlarının web siteleri ve mobil uygulamalarına WCAG 2.2 A düzeyinde erişilebilirlik zorunluluğu getirilmesini takiben, 31 düzey A kriterini detaylı biçimde açıklayarak örnekleriyle anlatan ilk yazıyı yayınlamıştık. Elinizdeki bu yazı bu seriyi devam ettirmek amacıyla uluslararası alanda çok daha yaygın biçimde kabul gören WCAG düzey AA kriterlerini de aynı şekilde inceleyen serinin ikinci parçası. Yazının ilk bölümünde uluslararası mevzuatta WCAG kriterlerinin yeri ve kabul görme sürecine değinildi. İkinci bölümde ise 24 adet AA düzeyindeki erişilebilirlik kriteri dikkatlice ele alındı. Her kriter için iyi ve kötü örneklerin yanında, bu kriterin neden ve hangi engel grubu için önemli olduğu açıklandı. Ardından da kriterin yerine getirilebilmesi için yararlı olabilecek olası teknik çözüm önerilerinde bulunuldu. Serinin birinci yazısında olduğu gibi, her kriter açıklanırken hem en basit düzeydeki kullanıcının hem de teknik açıdan donanımlı geliştirici ve tasarımcıların anlayabilecekleri bir dil kullanımına dikkat edildi. Geliştirici, tasarımcı ve kullanıcılar için yararlı olması umuduyla.

Giriş

Bildiğiniz gibi 21 Haziran 2025 tarihinde yayınlanan bir kararnameyle Tüm kamu ve özel sektördeki web sayfaları ve mobil uygulamaların WCAG2.2 düzey a kriterlerine göre erişilebilir olması artık Türkiye’de de bir zorunluluk. Her Ne kadar Avrupa Birliği, Amerika ve Kanada gibi ülkelerde erişilebilirlik için en az AA düzeyinde bir erişilebilirlik zorunluluğu olsa da başlangıç için ülkemizdeki bu adım da çok Kıymetli. İyi de nedir Bu WCAG derseniz, Aslında W3 konsorsiyumu tarafından yayınlanan ve dünyada kabul gören Web İçerik Erişilebilirlik kılavuzu WCAG. Bu kılavuz Bir web sayfası veya mobil uygulamanın erişilebilir olması için çeşitli başarı kriterleri belirlemiş. Bu kriterleri de 3 kategoride ele almış. Düzey A dediğimiz kriterler bir sayfada olmazsa olmaz olan öğeler. Eğer bu kriterler yerine getirilmezse, sayfanın engelliler gibi tipik bireylerden anlamlı ölçüde farklı gereksinimi olan kişilerce kullanımı ve etkileşimi neredeyse imkânsız hale geliyor. İkinci kategorideki başarı kriterleri Düzey  AA olarak niteleniyor. Esasında buralardaki kriterlerin de yerine getirilmesi oldukça gerekli Renk kontrastları, sesli betimleme gibi öğeler bu başarı kriterleri içinde yer alıyor ve Avrupa ve ABD’de bu kriterleri yerine getirmek bir zorunluluk. Üçüncü Kategori ise Düzey AAA olarak tanımlanıyor. Bu grup daha çok bir tavsiye, sayfa ve uygulamalar buradaki kriterleri de yerine getirirse bir En iyi deneyim sürecini yaşatıyor kullanıcılara. Yasal bir zorunluluk olmamakla birlikte, iyi bir kullanıcı deneyimi açısından buradaki kriterleri de göz önünde bulundurmak yararlı olacaktır.

Ben bu yazıda Ülkemizde bir zorunluluk haline gelen düzey A başarı kriterlerini ele alıp bu kriterlerin hangi açıdan önemli olduklarını anlatmaya gayret edeceğim.

Temmuz 2021: küçük bir haber düşüyor medyaya. Hırsızlar rögar kapağını çalıp çukurun üzerini bir kartonla kapatıyor. 7 yaşındaki bir çocuk da fark etmeyip çukura düşüyor.

Web örtüşümleri overlays denen yapıların melanetini nasıl açıklayabilirim diye düşünürken aklımdan bu haber geçti birdenbire. Evet Web sayfalarındaki erişilebilirlik sorunlarını tek satırlık bir kodla güya çözeceğini iddia edenlerin tek yapabildikleri tam da bu, sayfalardaki erişilebilirlik tuzaklarını basit bir kartonla kapamak, yamamak. Dış görünüşte sanki her şey doğal, ama bir yaklaşınca olanlar olan bir erişilebilirlik tuzağı, erişilebilirlik rantı.

Bu yazıda 2025 ocak ayında Amerika Federal Ticaret komisyonu FDC’nin En büyük overlay şirketlerinden biri kabul edilen AccessiBe aleyhinde yanlış pazarlama yapmaktan ötürü verdiği 1 milyon dolarlık cezayla hukuki olarak da belgelenen eklenti odaklı örtüşümlerin hayatımızdaki olumsuzluklarını tartışmak istiyorum. Önce örtüşümlerin ne oldukları ve ne yapma iddiasında olduklarını ele alacağım. Ardından bu iddiaların nasıl boşa düştüğünü örnekleriyle açıklamaya gayret edeceğim. Bir sonraki başlıkta dünyadaki engelli örgütleri ve uzmanların örtüşümler konusunda neler yaptıklarını irdeleyeceğim. Yazının sonunda da “engelli örgütleri ve erişilebilirlik hizmeti alacak firmalara tavsiyelerim olacak.